Her şehirde adına bir sağlık kuruluşu olması, tıp ilmi deyince adının mutlaka anılması, doktorların bin yıl geçse de hala bilgisine başvurması, tanılarının ve reçetelerinin günümüzde bile bize ışık tutması inanılmaz olduğu kadar da saygı duyulası. İbn-i Sina. Yabancıların verdiği isimle Avicenna. Herkesin ortak düşüncesiyle: Hekimlerin Hekimi. Sadece tıpta değil fizik, kimya, astronomi, felsefe, edebiyat gibi birbirinden çok farklı ve çeşitli alanlarda uzmanlaşan bir bilim insanı. Bugünkü tıbbın temellerini atan, sağlık ve daha pek çok konuda kendisine çok şey borçlu olduğumuz ilim ve bilim insanı, büyük hekim İbn-i Sina'nın sağlık ve gıdalarla ilgili fikirlerine yakından bakalım istedik. İbn-i Sina'nın yüzyıllık şifa reçeteleri...

Anemi böyle ortaya çıktı: Cilt sarılığı... Çeşitli hastalıklar, üzüntüler, açlık, , ağrı, sıcak hava, durgun sudan içmek, çok sirke kullanmak cildi sarartabilir, hatta toprak yemek damar ağzını tıkadığından cilde kan gelmesini engeller, diyerek toprak yeme anemisini anlatırken toprak yeme ile kansızlığı bundan tam 1.000 yıl önce bağdaştırır İbn-i Sina. Cildin rengini koruyan, cilde kan veren doğal ilaçlar”ı da şöyle özetler. - Kan yapan ve çoğaltarak rengi güzelleştiren gıdalar: Nohut, rafadan yumurta, et suyu, reyhan ile reyhandan elde edilen içecek ve incir. - Kanı temizleyen gıdalar: "itrifîl-i sagîr" (yaprak) ve "helilec murebbai" (meyve bazlı jelatin). - Kanı bedene ve cilde yayarak cildin rengini güzelleştiren gıdalar: Haltit, fülfül, karanfil.

Sır yağlarda: Göz rahatsızlıkları! İbn-i Sînâ göz kapağı içindeki doluluk ve arpacık için gül yağı (oleum rossae), anzorot (sarcocolla) ve hiltit (asafoetida) kullanılmasını önerir. Göz kapağındaki şişler, iltihaplar ve yaralar için de gül suyunu kullanmayı tavsiye eder. Merhem, pansuman ya da göz banyosu şeklinde çeşitlendirilebilir. Aynı zamanda bebeklerde göz bakımı için de doğumdan ve banyolardan sonra göze bir damla zeytinyağı damlatılmasını tavsiye eder. Konjonktivitte ise diken üzümünün sütle karıştırıldıktan sonra göz kapağına sürülmesini, fesleğenin suyunu, papatyanın öz suyuyla birlikte karıştırarak gözlerin yıkanmasını önerir. Gece körlüğü için ise karaciğer yenilmesini önerir ki günümüzde tedavisi A vitamini verilerek yapılır. Karaciğer ise A vitamini açısından çok zengin bir gıda olarak bilinir.

Zonklayınca ne yapıyorlardı: Baş ağrısı! Şimdi baş ağrısı tutunca ne yapacağımızı biliyoruz ama peki ya ilacın olmadı yüz yıllar, hatta bin yıllar önce? İbn-i Sina döneminde yaşayanlar daha şanslıydı çünkü ne yapılacağı belliydi: Yumurta sarısı, hindiba ve sirke. Çünkü vücuttaki pis kanın atılarak kanın temizlenmesi gerekir. İlaçlar ise doğal ve ağrıyı geçirmeye yardımcıdır. Biraz tatsız ama gerçek: Ağız kokusu! Vücudumuzdaki neredeyse tüm sorunlarla ilgili bitki ve gıdalarla çözümler sunan büyük hekim, ağız kokusuna da bir çözüm sundu elbette. Tarif de burada. 3,5 gram havlıcan, 105 gram kabuğu soyulmuş limon, 3,5 gram kuru zencefil, 3,5 gram karanfil, 3,5 gram hindistan cevizi, 3,5 gram sivri biber, 700 gram misk, 3,5 gram kakule, 3,5 gram tarçına bal ekleyin ve tüm malzemeleri karıştırın. Macun haline gelen karışımı tüketerek ağız kokusundan kurtulabilir, sindirim sisteminizin rahatlamasını sağlayabilirsiniz.

Çeken bilir: Böbrek taşı! "Hayatta en zor iki sancı vardır. Biri doğum sancısı, diğeri de böbrek sancısı" der bilenler. Doğum sancısına yapacak bir şey yok ama böbrek taşı için çekilen böbrek sancısına var. İşte İbn-i Sina'nın tarifine göre böbrek taşına ve ağrıya çözüm. Hastaya verilebilecek ilaçlar şunlardır. 1- Kabuksuz karpuz çekirdeği veya çekilmiş üzüm çekirdeği veya kereviz ve anason çekirdeği. 2- Diken çekirdeği, gül çekirdeği, gül, hatmi tohumu, molehiya tohumu birer dirhem ağırlığında öğütülür, taze, mayhoş meşrubatla ezilerek içilir. 3- Ağır yemekler ve süt ürünlerinden uzak tutularak acı badem yağı ve siyah nohut.

Reçetede yok yok: Astım/nefes darlığı... Hekim, yolda yürürken göğsünü tutan ve nefes almakta zorluk çeken birini gördüğünüzde ne yapmanız gerektiğini şöyle anlattı: "Pişirilmiş kuru zufa otu yedirin, ada soğanı sıyrığı, geven, sarı incir, kabuksuz badem ve bal ile birlikte yedirerek içirin. Ceviz yağı ile birlikte nohut suyu, dereotu da yedirin ve sıcak su içirin"

Sağlık için diğer bazı tavsiyeler...İbn-i Sina'nın beslenmeden uykuya, hareketten günlük yaşama çeşitli tavsiyeleri mevcut. Hastalıklara değinmişken bunlardan da bahsetmemek olmaz dedik ve cevher niteliğindeki tavsiyelerinden örnekleri bir araya getirdik. • Badem yağı: Yolculuklarda susuzluk giderici, yumuşatıcı ve müshil olarak da bilinir. • Karabiber: İştah açıcı, soğuk algınlığı giderici, öksürük kesici. Tam bir boğaz dostu. • Nar kabuğu: İshal kesici, kan kesici, tenya düşürücü.Yapılışı da basit: 100 gr. ekşi nar kabuğunu 2 litre suda kaynatın ve soğumasını bekleyin. Soğuyunca bu suyu içtiğinizde ishaliniz kesilecektir. • Sumak: Yara tedavisinde ve ishal kesici olarak kullanılırken İbn-i Sina sumağın bal ile karıştırılarak yaralara sürülebileceğini anlatır. Yine sumak, deniz tutanlara yolculuk esnasında verilerek şikayetlerin giderilmesini de sağlar. • Turp: Sindirim ve karaciğer tıkanıklıklarına iyi gelir. Bununla da kalmaz saç dökülmesine, sivilcelere fayda sağlayıp yara izlerini siler, öksürüğü geçirir. • Hindiba: Göğüs sıkışmasına ve kalbe iyi gelir. • Tarçın: Katarakt başta olmak üzere göz hastalıklarında bir numaralı isim tarçın. • Rezene: Göz akıntınız varsa rezeneyi sürme gibi çekerek akıntının rahatlamasını sağlayabilirsiniz. • Ayva: Özellikle kadınlar, özel döneminde ayvayı bol bol tüketerek rahatsızlığın azalmasını sağlayabilir. • Kavun: Ödem söktürücü olarak hep maydanoz tüketilir ama kavunun hakkı yenir. Halbuki yazın çok tükettiğimiz kavun idrar-ödem söktürücüdür.