Orta Doğu ve uluslararası medya için jeopolitik analizler kaleme alan Abdulla Al Junaid, Yemen iç savaşının derinleşmesinin arkasında yalnızca Husi tehdidinin değil, ülkenin birleşik bir ulus-devlet olarak sürdürülemez yapısının bulunduğunu savunuyor.
Al Junaid’e göre, 1990 birleşmesinden bu yana Yemen’in tek bir devlet olarak varlığı bir tür siyasi kurgu olarak kaldı. Bu yapay birlik 2014’ten bu yana yaşanan çökmeyi durdurmak bir yana, iç savaşın sonsuza kadar sürmesini güvence altına aldı.
Yazar, Mart 2015’te Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun müdahalesinin tercih değil, bölgesel güvenlik açısından kaçınılmaz bir adım olduğunu belirtiyor. Müdahale çatışmanın sınır aşmasını engelledi; ancak işleyen bir Yemen devleti ortaya koyamadı.
Bugün gelinen noktada Yemen’de 19,5 milyondan fazla insan insani yardıma muhtaç. On yılı aşan savaş, tekrarlanan başarısız barış girişimleri ve çökmüş bir ekonomi göz önüne alındığında Al Junaid açık bir tespit yapıyor: “Ne güç ne de para Yemen’i bu haliyle kurtarabilir.”
1990 birleşmesi, yazarın deyimiyle, “eşitlik zemininde bir birleşme değil, Ali Abdullah Salih’in güç arayışıydı.” 1994’te patlayan iç savaş, bu ortaklığın ölümcül biçimde kusurlu olduğunu gösterdi. Tarihsel örnekler: Yugoslavya, Sudan doğal birleşme dinamiklerine sahip olmayan coğrafyalarda zorla birlik dayatmanın gelecekte daha büyük çatışmalar ürettiğini doğruluyor. Yemen de bu kaderden kaçamadı.
Bugün Yemen’de: Husiler kuzeyi kontrol ediyor, Uluslararası meşruiyete sahip hükümet ülkenin sınırlı bölgelerinde etkin, BAE destekli Güney Geçiş Konseyi (STC) bağımsızlık talebini güçlü biçimde sürdürüyor, Aşiretler ve yerel silahlı yapılar kendi jeopolitik gerçekliklerini dikte ediyor.
Hadhramaut’ta STC’nin yürüttüğü son operasyonlar, güneyde ayrılıkçı dalganın hâlâ son derece güçlü olduğunu teyit ediyor. Ekonomik bölünmüşlük de siyasi parçalanmayı besliyor: Yemen bugün fiilen iki ayrı ekonomik bölgeye ayrılmış durumda. Hükümet kontrolündeki bölgelerde para birimi hızla erirken, sıradan Yemenliler ekmek ile ilaç arasında seçim yapmaya zorlanıyor. 2013–2014 Ulusal Diyalog Konferansı, Yemen için belki de son gerçek çözüm kapısıydı. Federal bir düzenleme, bölgesel farklılıkları tanıyıp birlik görüntüsünü koruyabilirdi. Ancak geçici Cumhurbaşkanı Mansur Hadi: Kuzeydeki toplumsal talepleri, Güneydeki özlemleri karşılayacak siyasal iradeyi ortaya koyamadı. Bu başarısızlık, Husilerin 2014’te Sanaa’yı ele geçirmesine giden yolun taşlarını döşedi.
Al Junaid’in en sert eleştirisi şu noktada yoğunlaşıyor: Dünya, Yemen’in birliğini koruma fikrine körü körüne bağlı kaldığı için çatışmayı uzattı. Yazar, “Uluslararası toplum, yapay bir devletin dağılmasını kabul etmek istemediği için Yemen halkı acısını on yıldır yaşıyor” diyor. Körfez'in iki büyük gücü Yemen’de artık ayrı projelerin peşinde: Suudi Arabistan, kuzey ve güneyi dengeleyen bir çözüm arayışında. BAE ise açık biçimde STC’nin ayrılıkçı gündemini destekliyor. Al Junaid’e göre bu ayrışma, Suudi Arabistan ve Umman için ciddi güvenlik riskleri doğurabilir. Yemen'deki bölünmenin bölgeye yayılma ihtimali, kimsenin göze alamayacağı bir senaryo.
Yazar analizini şu çarpıcı tespitle tamamlıyor: “Tanık olduğumuz şey bir iç savaştan fazlası; Yemen adlı yapay devletin tarihsel ve kaçınılmaz çözülüşüdür.”
Al Junaid’e göre Husiler de, uluslararası alanda tanınan hükümet de, hatta STC bile sorunun nihai çözümü değil.
Bugün gerekli olan, Yemen’in doğal bölgesel ve toplumsal gerçekliklerine uygun yeni bir siyasi mimariyi cesurca tartışabilmek. Haber Kaynağı: The National Interest
WhatsApp İhbar Hattı
+90 (553) 313 94 23
