Rıfat Osman (Tosyavizade) kimdir?
Radyolog, Fotoğrafçı, Ressam, Tarihçi, Edebiyatçı Rıfat Osman (Tosyavizade) kimdir?
Radyolog, ressam, edebiyatçı, tarihçi, fotoğrafçı olan Rıfat Osman (Tosyavizade) 18 Şubat 1874 yılında Üsküdar / İstanbul’da doğdu. 10 Mayıs 1933 tarihinde Edirne’de ölmüştür. Ataları, II. Murat döneminde Tosya’dan Edirne’ye göç ettiği için Tosyavizade lakabıyla da anıldı. İlköğrenimini Üsküdar Selimiye İlkokulunda yaptı. Paşakapısı Rüştiye-i Askeriyesi (Paşakapısı Askerî Ortaokulu), Kuleli Tıbbiye-i İdadisi (Kuleli Tıp Lisesi) ve 1898 yılında da Askerî Tıbbiyeyi bitirdi. Tabip yüzbaşı rütbesiyle bir süre Gülhane Askerî Hastanesinde çalıştı. İlk radyologlarımızdan olan Dr. Rifat Bey, Selânik, Manastır ve Edirne Askerî hastanelerinde röntgen bölümünün kurucularındandır. Rifat Osman Bey, Kolağası Esad Fevzi Bey’le birlikte Yunan Savaşı’nda yaralanan askerlerin vücutlarındaki mermi parçalarını röntgen cihazı ile tespit ederek ameliyatlarını kolaylaştırmıştı. Bu uygulama dünya tıp tarihinde, savaş yaralıları üzerinde yapılan ilk röntgen uygulaması kabul edilmektedir. Binbaşı rütbesiyle Edirne Merkez Askerî Hastanesi Başhekimliğine atandı. 1919 senesinde kendi isteğiyle emekliye ayrıldıktan sonra Edirne Belediye Hastanesi Müdürlüğü görevini yaptı. Daha sonra Edirne ilk ve orta dereceli okullarında sağlık öğretmenliği yaptı. Edirne Hastanesi radyoloji uzmanlığı görevindeyken öldü ve Edirne’nin İstanbul yolu üzerindeki mezarlıkta toprağa verildi.
Dr. Rifat Osman, Yazdığı eserlerinde yer alan bütün resimler kendisi çizmiştir. Yıkık ve harabe halindeki Edirne Sarayı, onun kalemi ve fırçasıyla yeniden canlandırıldı. Edirne Sarayı adlı eseri Edirne tarihi açısından olduğu kadar Türk tarihi açısından da önemlidir. Bu eseri ölümünden sonra, öğrencisi olan Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver tarafından yayına hazırlanarak 1957 yılında yayımlandı. Edirne Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan binanın onarımını yaptı. Binanın iç mekan süslemeleri, salondaki tavan ve sahnenin iki yanında yer alan çini panolar onun kaleminden çıkmıştır. Bu çalışma, Edirne evlerinin kroki ve fotoğraflarıyla birlikte 1974 yılında kitap olarak yayımlandı. 1921 senesinde tek nüsha Osmanlıca olarak yazdığı Edirne Evkâf-ı İslâmiye Tarihi Camiler ve Mescitler (1999) adlı eseri Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlandı. Ayrıca yayımlanmamış olan “Edirne Tarihi” adlı bir çalışması da vardır. Bu eserlerinden başka Prof. Dr. Süheyl Ünver’e bilim, tarih, kültür konusunda yazdığı mektupları vardır. Bu mektupların aslı Süleymaniye Kütüphanesinde “Dr. A. Süheyl Ünver Arşivi”ndedir.
Dr. Rifat Osman’ın 1921yılında yazmaya başladığı Edirne Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi adlı eserin birinci cildi olan Camiler ve Mescitler, Vakıflar Genel Müdürlüğü Merkez Kütüphanesindedir. Bu eser, yazarının kendi el yazısıyla yazılmış olup yer yer konuyla ilgili fotoğraflarla ve kendisinin çizdiği harita ve planlarla süslenmiştir. Eserde “Program” başlığı altında Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi’nin yazılış amacı ve içeriğinden söz ederken, bu eserin sekiz bölümden meydana geldiği belirtilir. Birinci bölümü, sadeleştirilmiş olan Camiler ve Mescitler’dir. Diğer bölümleri müsvedde halinde Türk Tarih Kurumu Kütüphanesindedir.
ESERLERİ:
Edirne Evkâf-ı İslâmiye Tarihi Camiler ve Mescitler (Osmanlıca, 1921, yeni bas. 1999), Edirne Sarayı (1957), Edirne Rehnüması (yay. haz. dil içi çeviri, Dr. Ratıp Kazancıgil, 1997), Edirne Tarihi (basılmadı), Edirne Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi; Camiler ve Mescitler (Sad. Ülkü Özsoy, 1999).