• İSTANBUL
  • İMSAK
    00:00
    GÜNEŞ
    00:00
    ÖĞLE
    00:00
    İKİNDİ
    00:00
    AKŞAM
    00:00
    YATSI
    00:00
  • 0.0
  • 0.0
  • 0.0

Hasan Tahsin Banguoğlu kimdir?

Hasan Tahsin Banguoğlu yaşamı boyunca birçok eser vermiştir.

Hasan Tahsin Banguoğlu

Hasan Tahsin Banguoğlu, 1904 yılında Yunanistan'ın Drama bölgesinde dünyaya geldi. Henüz 8 yaşındayken Balkan Savaşı'na tanık oldu ve ailesi ile birlikte İstanbul’a göç etti. İlk ve orta öğrenimlerini Drama, Balıkesir ve İstanbul’da tamamladı. Daha sonra İstanbul Erkek Lisesi’ne kayıt oldu. Buradan 1926’da mezun oldu. Aynı yıl İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesine girdi. Bu dönemde Vakit ve Hız gazetelerinde ve bir mizah dergisi olan Cem’de "B.T.", "Banguoğlu Tahsin" ve "Penguen" takma adlarıyla yazılar yazdı.

1930 yılında İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. 1930-1932 yılları arasında Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü'nde hocalık yaptı. 1932'de eğitimine devam etmek üzere Almanya’ya gitti. 1932-1936  arasında Berlin Üniversitesi'nde ve Breslau Üniversitesi'nde Osmanlı Türkçesi üzerine doktora çalışmasını yaptı. Döndüğü yıl Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde Türk dili doçenti olarak dersler vermeye başladı. Aynı dönemde Ankara’da yeni açılan Devlet Konservatuarı’nda fonetik dersleri veriyordu.

Bu yıllarda Türk dilinin sadeleştirilmesi hareketinde etkin rol oynadı. 1940 yılında, dönemin Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, Banguoğlu’ndan Türkçe'nin grameri ile ilgili bir "kılavuz kitap" yazmasını istedi. Bu kitap aynı yıl (1940) "Ana Hatlarıyle Türk Grameri" adıyla basıldı. 1940-1941 ders yılında okullarda yeniden başlatılacak olan gramer müfredatına esas alındı. Bu kitabın temeli "Yeni Türk Grameri" kavramı üzerine kurulmuştu. 1941-1943’te dil konusunda yazdığı diğer yazıları ise Ülkü dergisinde ve Ulus gazetesinde yayımlandı. Bunlar, 1987 yılında "Dil Bahisleri" adı altında toplanarak, daha sonraki makalelerinin de ilavesiyle tekrar basıldı. Yaşamı boyunca Türk dil devriminin "Güzel Türkçe, Doğru Türkçe" ilkesine dayandırılması gerektiğini savundu.

Banguoğlu 1943 yılında Bingöl milletvekilliğine atandı. Ayrıca 1946’dan 1948’e kadar Halkevleri başkanlığı görevini yürüttü. 1948-1950 yılları arasında II. Hasan Saka ve Şemsettin Günaltay kabinelerinde Milli Eğitim Bakanlığı yaptı. Aynı dönemde Türk Dil Kurumu’nun tabii başkanı oldu. 1950’de Demokrat Parti’nin iktidara gelmesinden sonra siyasi hayatına 11 yıl ara verdi.

1955-1959 yılları arasında Londra Üniversitesi'nde karşılaştırmalı Türk dilleri dersi verdi. 1959 yılında ikinci kitabı olan "Türk Grameri I - Sesbilgisi" yayımlandı. 1959-1961 yıllarında Ankara Üniversitesi İlahiyat ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültelerinde öğretim üyeliğini sürdürdü. 1961 yılında CHP Edirne senatörü seçildi. Bu vazifesini 1968'e kadar sürdürdü.

1960-1963 arasında ikinci kez Türk Dil Kurumu başkanlığı, 1963-1966 arasında da yine ikinci kez Halkevleri’nin başkanlığı görevini yürüttü.

1966'da İsmet İnönü'nün "ortanın solu" politikasına karşı çıkarak CHP'den ayrıldı. Bağımsız senatör olarak 1968’e kadar devam etti. 1970 yılında YTP’nin genel başkanlığını yaptı. Aynı yıl siyasetten çekilerek bilimsel çalışmalarına geri döndü.

1974 yılında, en önemli eseri olan "Türkçenin Grameri" kitabı yayımlandı. Banguoğlu Türkçenin gramerini bilimsel metoda dayanarak anlatan ilk Türk bilim adamı olarak tanındı. 1979’da "Ana Hatlarıyle Türk Grameri"nin ikinci baskısı yapıldı. Banguoğlu bu dönemde fikri çalışmalarına da devam etti. Çeşitli dernek ve kuruluşlarda faaliyet gösterdi, konuşmalar yaptı, yazılar yazdı. 1984’te "Kendimize Geleceğiz" adlı kitabı basıldı.

Evli ve üç çocuk babası olan Tahsin Banguoğlu, 3 Mart 1989 tarihinde İstanbul Vaniköy'deki evinde vefat etti.

ESERLERİ:

- Ana Hatlarile Türk Grameri, Maarif Vekaleti Yayınları

- Türkçenin Grameri, TDK Yayınları

- Dil Bahisleri, Kubbealtı Neşriyat

- Süheyl ü Nevbahar (Leipzig, 1938) 

- Devlet Dili Türkçe Üzerine (1945)

- Türk Grameri (1951)

- Ses Bilgisi (1959)

- Çocuk Katliamı (1965)

- Kendimize Geleceğiz

x

WhatsApp İhbar Hattı

+90 (553) 313 94 23