Selma Savcı Giriş Tarihi: 2025-11-19 17:12

Kilo vermenizi engelleyen neden: Her sabah yaptığınız bu hata beyni 10 yıl yaşlandırıyor!

Hafta sonu geç uyanmak dinlendirmiyor, "Sosyal Jetlag" ile vücudu çökertiyor! Uzmanlar uyardı: Bu hata obezite riskini 0 artırıp beyni yaşlandırıyor.

Modern tıbbın en prestijli yayın organlarında yer bulan ve Kasım 2025 itibarıyla sağlık gündemini değiştiren yeni araştırmalar, milyonlarca insanın "dinlenmek" için yaptığı hafta sonu rutinlerinin aslında vücutta sessiz bir yıkıma yol açtığını ortaya koydu. Uzmanlar, hafta içi ve hafta sonu uyanma saatleri arasındaki tutarsızlığın, metabolizmayı bir kıtalararası uçuş kadar yorduğunu ve kalıcı hücresel hasara zemin hazırladığını belirtiyor.

Hafta boyunca alarm sesiyle uyanıp, hafta sonu geldiğinde "uykumu alayım" diyerek öğle saatlerine kadar yatakta kalmak, pek çoğumuz için masum ve hatta gerekli bir lüks gibi görünüyor. Ancak nörobilim ve endokrinoloji alanında yapılan son analizler, bu alışkanlığın faturasının sanılandan çok daha ağır olduğunu kanıtladı. Bilim insanları, vücudun biyolojik saati ile sosyal yaşamın gereklilikleri arasındaki bu uyumsuzluğu "Sosyal Jetlag" olarak tanımlıyor. Yapılan çalışmalar, bu durumun sadece pazartesi sendromuna değil, diyabetten kalp rahatsızlıklarına kadar uzanan geniş bir risk yelpazesine kapı araladığını gösteriyor.

İnsan vücudu, "sirkadiyen ritim" adı verilen ve ışık-karanlık döngüsüne göre ayarlanan hassas bir iç saate sahiptir. Bu mekanizma, ne zaman acıkacağımızdan ne zaman uykumuzun geleceğine, hormon salınımından vücut ısısına kadar her şeyi yönetir. Hafta içi her sabah 07.00’de kalkan bir bireyin, cumartesi günü 11.00’de uyanması, biyolojik saat için dört saatlik ciddi bir zaman kayması anlamına gelir.

Uzmanlar bu durumu şöyle açıklıyor: Vücudunuz her hafta sonu Türkiye'den İngiltere'ye uçmuş, pazartesi sabahı ise geri dönmüş gibi bir adaptasyon sürecine giriyor. Bu "mini jetlag" durumu, beyindeki ana saat merkezi olan suprakiazmatik çekirdeğin (SCN) kafasını karıştırıyor. Sonuç olarak, vücut dinlenmek yerine, değişen zaman dilimine uyum sağlamak için ekstra enerji harcıyor ve bu da paradoksal bir şekilde "yatakta daha fazla kalmanıza rağmen daha yorgun uyanmanıza" neden oluyor.

Araştırmanın en çarpıcı bölümlerinden biri, uyku tutarsızlığının kilo kontrolü ve metabolizma üzerindeki etkileri oldu. 50.000'den fazla katılımcının verilerinin incelendiği raporda, uyanma saatleri arasında 90 dakikadan fazla fark olan bireylerin metabolizmalarının yavaşladığı tespit edildi. Vücut, biyolojik ritimdeki bu şaşmayı bir "stres faktörü" olarak algılıyor ve hayatta kalma moduna geçerek yağ depolama eğilimini artırıyor.

Veriler, sosyal jetlag yaşayan bireylerde obezite riskinin 0, tip 2 diyabet öncüsü olan insülin direncinin ise @ oranında arttığını gösteriyor. Ayrıca, bu düzensizliğin açlık ve tokluk hormonları olan Ghrelin ve Leptin dengesini bozduğu, bu sebeple kişilerin gün içinde daha fazla şekerli ve karbonhidratlı gıdalara yöneldiği gözlemlendi. Yani, hafta sonu fazladan uyumak, hafta içi diyet yapsanız bile kilo vermenizi engelleyen gizli bir faktör olabilir.