Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-11-28 00:54 Güncelleme Tarihi: 2025-11-28 01:06

Forbes Türkiye'nin F-35 alamayacağını itiraf etti: Ama o uçakları uçuracaklar

İsrail’in ABD’den ilk Lockheed Martin F-35 Lightning II savaş uçağını teslim almasının üzerinden neredeyse on yıl geçti. Beşinci nesil F-35’ler, özellikle haziran ayında İran’a karşı yürütülen 12 günlük savaşta görüldüğü üzere, İsrail’e bölgedeki rakiplerine karşı belirgin bir hava üstünlüğü ve teknolojik avantaj sağladı. Ancak ABD’nin F-35’leri bölgedeki diğer ülkelere satma sinyali vermesi, İsrail’in uzun süredir sahip olduğu “bölgesel F-35 tekelinin” sonu olabilir.

Forbes'un haberine göre Başkan Donald Trump, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın 18 Kasım’daki Washington ziyareti sırasında Suudi Arabistan’a F-35 satma isteğini açıkça dile getirdi. Ziyarette düzenlenen F-35 uçuş gösterisi de bu mesajı pekiştirdi. Trump, Suudi Arabistan’a verilecek F-35’lerin, İsrail’in kullandığından daha düşük kapasitede olmayacağını vurguladı.

İsrail hükümeti ise nitelikli askeri üstünlüğünü koruma tartışmaları arasında, ABD’den her zaman daha gelişmiş silahlara erişmeye devam etmeyi beklediğini açıkladı. Bu, Washington’un uzun yıllardır sürdürdüğü bir politika.

Askeri analistler, ABD’nin Suudi Arabistan’a F-35A’ların standart versiyonlarını ABD Hava Kuvvetleri ve diğer birçok ülkenin kullandığı model Block 4 yükseltmesi olmadan sağlayabileceğini bir süredir belirtiyor. Bu formül, Riyad’a İran’a karşı ciddi bir avantaj kazandırırken, İsrail’in bölgesel üstünlüğünü teknik olarak koruyor.

Zaten İsrail’in F-35I “Adir” modeli, standart F-35A’dan daha gelişmiş sensörler ve İsrail yapımı sistemlerle donatılmış durumda. Ayrıca ABD’nin özel izin verdiği tek ülke olan İsrail, F-35’lerini kendi ihtiyaçlarına göre modifiye edebiliyor. Başka hiçbir ülke, hatta ABD dahi, Adir’in tüm özelliklerine sahip değil.

İsrail’in Amerikan silahlarını geliştirme geleneği de yeni değil. Foreign Policy Research Institute’un analizine göre, İsrail, eski AIM-9M Sidewinder füzelerini modern drone tehditlerine karşı etkili hale getirdi, ancak bu yükseltilmiş versiyonu Washington’la bile paylaşmadı. Aynı durumun F-35I Adir için de geçerli olduğu değerlendiriliyor.

Her ne kadar Trump yönetimi satışı desteklese de Suudi Arabistan’ın ilk F-35A’ları en erken 7–10 yıl içinde teslim alması bekleniyor. Bu süre, siyasi nedenlerle çıkabilecek ertelemeleri içermiyor; tıpkı daha önce Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye’nin yaşadığı gecikmeler gibi. BAE, Trump döneminin sonunda 50 F-35A için anlaşma sağlamıştı ancak 2021 sonunda Washington’un koşullarından duyduğu rahatsızlık nedeniyle anlaşmayı askıya aldı. Türkiye ise Rus yapımı S-400 hava savunma sistemi nedeniyle 2019’da programdan çıkarıldı. Ankara, F-35 programına geri dönmek ve en az 40 F-35A satın almak istiyor. Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Beyaz Saray ziyaretinde, Türkiye'nin Rus petrol ve gazını azaltması halinde bu satışa olumlu bakabileceğini belirtmişti.

F-35 dışında da bölgede hayalet uçak dönemi hızla yayılıyor. Bloomberg’in aktardığına göre Güney Kore, BAE ile 15 milyar dolarlık savunma anlaşması için görüşmeler yürütüyor. Aynı dönemde Dubai Airshow’da sahneye çıkan KF-21 Boramae, Abu Dabi’nin ortak üretim ve tedarik ilgisini yeniden gündeme getirdi. Bazı üst düzey Emirlik yetkilileri, Kore’nin üretim tesislerini ziyaret etti ve bir prototip uçuşuna bile katıldı. Bu çerçevede, BAE’nin gelecekte KF-21 parçalarını ortak üretme ve uçağı envantere katma ihtimali oldukça yüksek.

Türkiye ise F-35’e alternatif olarak kendi milli hayalet jeti TF Kaan’ı geliştiriyor. İlk versiyonlar, F-16’da kullanılan General Electric F110 motorları nedeniyle sınırlı bir hayalet kabiliyetine sahip olacak. Bu aşamada Kaan ve KF-21, tam bir beşinci nesil jetten ziyade “4.75 nesil” kategorisine giriyor. Ancak her iki platform da 2030’lara doğru daha gelişmiş bloklar ile gerçek anlamda yüksek gizlilik seviyesine ulaşmayı hedefliyor.

Yeni bölgesel dengeler kapsamında önümüzdeki yıllarda bölgede hayalet uçak sayısı git gide artacak ancak üstünlük yine İsrail kanadında kalabilir.

Önümüzdeki 10 yılın senaryosu kabaca şu şekilde: Suudi Arabistan: standart F-35A filosuna sahip olabilir. BAE: belirli sayıda KF-21’i envantere katabilir. Türkiye: Kaan’ın ilk nesillerini uçurmaya başlayabilir. İsrail: halihazırda en ileri F-35 varyantını kullanıyor ve ABD'nin 2030’larda hizmete girmesi beklenen altıncı nesil Boeing F-47 modelinin (ABD'nin ürettiği yeni uçak) ilk yabancı müşterisi olabilir.

İsrail’in F-35 tekeli muhtemelen sona eriyor fakat Tel Aviv'in bölgedeki en gelişmiş ve en yüksek teknolojiye sahip savaş uçaklarını kullanma üstünlüğünün sona ermesi yakın zamanda pek olası değil. Kaynak: Gazete Oksijen