Fuzûlî kimdir?
Türk şiirini büyük ölçüde etkileyen, Türk tarihinin en önemli şairlerinden, gerçek adı Mehmed b. Süleyman olsa da, mahlas olarak "Fuzûlî" ismini kullanan şair, Alevîlerdeki yedi büyük ozandan biri olarak da kabul edilmektedir.
Doğum senesi tam olarak bilinmeyen Fuzûlî, Kerbela'da dünyaya geldi.
Özellikle gençlik dönemi ile ilgili fazla bilgi yoktur.
İyi bir eğitim almak için ilk önce Hillah şehirinde müftü olan babasından, ve daha sonra Rahmetullah ismindeki bir öğretmenden eğitim almıştır. Daha sonraki öğrenimi hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte; eserlerinden İslamî bilimler ve dil alanında çok iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır.
Azerbaycan Türkçesi, Arapça ve Farça divan yazmıştır.
Mahlas olarak "Fuzûlî" ismini, kendi şiirlerinin başkalarının şiirleriyle, başkalarının şiirlerinin de kendisininkilerle karşılaştırılması için aldığını, böyle bir takma adı kimsenin beğenmeyeceğini düşündüğünden kullandığını, Farsça Divan'ının girişinde açıklar. Ama "işe yaramayan", "gereksiz" gibi anlamlara gelen "fuzûlî" sözcüğünün başka bir anlamı da "erdem"dir. Onun bu iki kaşıt anlamdan yararlanmak amacını güttüğünü ileri sürenler de vardır.
Diğer üç dilin dışında, Türkçe olarak kaleme aldığı eserler, dönemin diğer Türkçe eserlerine nazaran daha sadece ve anlaşılırdır.
Eserlerinde tasavvufî bir aşk, Ehl-i Beyt'e duyulan özlem, ayrılık acısı gibi konular, eserlerinin başlıca temalarını oluşturmuştur. Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır.
"Leyla ve Mecnun" mesnevîsi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dahil) en iyi mesnevîlerden biridir.
Tümi bunlarla birlikte Fuzûlî derin ve samimi bir aşk şairidir. Ölüm, toplum, yoksulluk, felsefe, tabiat temalarını hep bu aşk etrafında işlemiştir. Arapça, Farsça ve Türkçeyi çok iyi bilen şairin gücü; bu üç dilden aldığı kelimeleri kullanıp, bunlarla düşünmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu yönüyle Divan Edebiyatı'nın en büyük şairlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
BAŞLICA ESERLERİ
Türkçe manzum eserleri:
Divan
Beng ü Bade
444 beyitlik Türkçe mesnevi
Leyla ile Mecnun
3 bin 96 beyitlik Mesnevi
Risale-i Muammeyat
Kırk Hadis
Su kasidesi
Ali Divanı
Şikâyetnâme
Türkçe mensur eserleri:
Hadikatü's-Süeda
Kerbela olayını anlatan düzyazı
Mektuplar
Farsça manzum eserleri:
Divan
Enis'ül-Kalb
Heft Cam (sâkinâme)
Tasavvuf İçerikli, 327 beyitlik Farsça Mesnevi
Resale-e Muammeyat
Sehhat o Maraz
Farsça mensur eserleri:
Rind ü Zahid
Risale-i Muamma
Basımları:
Hadikatü's-Süeda
Türkçe Divan
Sıhhat u Maraz
Enis'ül-Kalb
Fuzuli'nin Mektupları
Terceme-i Hadis-i Erbain
Rind ü Zahid
Arapça Divan
Matlau'l İtikad
Sâki-nâme
Su kasidesi