Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-11-20 18:21 Güncelleme Tarihi: 2025-11-20 18:41

Gebele 2025: Barışın, Bağlantısallığın ve Türk Dünyasının Geleceğinin İnşası

Ömüraliyev’in değerlendirmesine göre Gebele Zirvesi, TDT’nin bölgesel güvenlik, siyasi diyalog ve stratejik koordinasyon açısından giderek daha etkili ve kurumsal bir platform hâline geldiğini ortaya koydu. Zirvede, üye ve gözlemci devlet liderlerinin egemenlik, toprak bütünlüğü ve içişlerine karışmama ilkelerine bağlılıklarını açık biçimde yinelediklerini kaydeden Ömüraliyev, Gebele Bildirisi’nin küresel dalgalanmalar karşısında Türk dünyasının ortak duruşunu güçlendirdiğini söyledi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in, uluslararası hukukun ihlal edildiği bir dönemde Türk devletlerinin tek bir güç merkezi olarak hareket etmesinin önemine ilişkin sözlerinin, Teşkilatın gelecek yönelimi açısından kritik olduğuna dikkat çeken Genel Sekreter, 2026’da Azerbaycan’da düzenlenmesi teklif edilen ortak askerî tatbikatların TDT’nin savunma kapasitesine ivme kazandıracağını belirtti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın savunma sanayi, terörle mücadele, yasadışı göç ve siber tehditler karşısında ortak hareket vurgusunun; Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un yeni güvenlik tehditlerine karşı ortak eylem mekanizması önerisinin ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in düzenli dışişleri ve güvenlik kurulları toplantıları teklifinin TDT’nin güvenlik mimarisini güçlendirdiğini ifade etti.

Makale, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán’ın zirvede öne çıkan, “Bazıları savaştan bahsederken, biz diyalogdan ve kalıcı barıştan yanayız” sözlerine de geniş yer veriyor. EKONOMİK BÜTÜNLEŞME VE DİJİTAL DÖNÜŞÜMDE YENİ AŞAMA Ömüraliyev, Gebele Zirvesi’nin ekonomik entegrasyonda tarihi bir sıçrama niteliği taşıdığını vurgulayarak; üye devletlerin Sürdürülebilir Kalkınma için Hizmetler ve Yatırım Kolaylaştırma Anlaşması müzakerelerine resmen başlamasını, Ekonomik İşbirliği Konseyi, Siber Güvenlik Konseyi ve Dijital Yenilikler Merkezi gibi yeni kurumsal yapı önerilerini ve TDT’nin ilk ortak finans kurumu olan Türk Yatırım Fonu’nun ekonomik bütünleşmenin temel taşı hâline gelmesini zirvenin öne çıkan gelişmeleri arasında gösterdi. Genel Sekreter, Zengezur Koridoru, Orta Koridor ve Çin–Kırgızistan–Özbekistan Demiryolu gibi projelerin Türk dünyasını Asya ile Avrupa arasında vazgeçilmez bir konuma taşıdığını vurguladı. Ayrıca, 2026’da fırlatılması planlanan TDT-SAT Küp Uydusu ile Türk dünyasının dijital ve teknolojik kabiliyetinin ortak bir çatı altında birleştiğini ifade etti.

Ömüraliyev, makalesinde Gebele Zirvesi’nin kültürel bütünleşme ve eğitim alanında kaydedilen somut ilerlemelere de geniş yer verdi. Zirvede Eğitim Girişimleri Sekretaryası’nın kurulması, Orhun Süreci’nin yeniden yapılandırılmasıve Türk Dünyası Yükseköğretim Alanı vizyonunun hayata geçirilmesi yönünde alınan kararlar, Türk devletleri arasındaki kurumsal ve akademik iş birliğini güçlendiren önemli adımlar olarak değerlendirildi. 2027’de düzenlenecek 3. Türk Dünyası Kültür Forumu, Mahmud Kaşgari’nin doğumunun 950. yıl dönümü, Kırgızistan’ın Dünya Göçebe Oyunları ev sahipliği ve Türkmenistan’ın Aşkabat Kültür Yılı etkinlikleri Türk kimliğinin güçlenmesine atılan adımlar olarak değerlendirildi.

Vatandaşların serbest dolaşımını ve kültürel bağı güçlendirecek Birleşik Kayak Kartı, Ortak Müze Bileti ve Turk ID gibi projelere de vurgu yapıldı. “GEBELE RUHU GELECEĞE YÖN VERECEK” Yazısının sonunda Ömüraliyev, Gebele Zirvesi’nin Türk Devletleri Teşkilatı’nı kapsayıcı, vizyoner ve dayanışmacı bir uluslar topluluğu hâline getirdiğini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: “Türk Dünyası 2040 Vizyonu’nun tam olarak hayata geçirilmesi, ortak kader bilincimizin ifadesidir. Dünya kırılgan bir dönemden geçerken Türk devletleri, barışın, dayanışmanın ve karşılıklı saygının en sağlam temeller üzerinde yükseldiğini göstermektedir.” TDT’nin bir sonraki Olağan Zirvesi 2026’da Türkiye’de, Gayriresmî Zirvesinin ise Türkistan’da (Kazakistan) düzenleneceğini hatırlatan Ömüraliyev, bu buluşmaların Gebele ruhunu geleceğe taşıyacağını ifade etti.