Herkesin başı ağrır. Herkes telefonunu bir yere koyar ve unutur ya da bazen bir ismi hatırlayamaz. Çoğu zaman bu anlar zararsızdır – stresin, yorgunluğun ya da sadece meşgul bir zihnin sonucudur. Yine de bunlar, nadir durumlarda çok daha ciddi bir şeyi – bir beyin tümörünü – işaret edebilecek semptomların örnekleridir.
Peki bir beyin tümörünü, sıradan bir gerilim tipi baş ağrısından, stresten, kötü bir uykudan veya hatta bir akşamdan kalmadan nasıl ayırt edebilirsiniz?
Beyin tümörlerinin daha erken tespiti üzerine yaptığım araştırmanın bir parçası olarak, bu teşhisi almış hastalarla konuştum. Deneyimleri, hem hastaların hem de aile hekimlerinin çoğu zaman erken semptomları göz ardı ettiğini ve bunun bazen teşhis gecikmelerine yol açtığını ortaya koydu.
Bu durum, insanların uyarı işaretlerini sıklıkla gözden kaçırdığını gösteren önceki bir araştırmanın bulgularıyla da örtüşüyor. Bu bir sorun çünkü beyin tümörleri erken fark edilmezse daha invaziv (girişimsel) tedaviler gerektirir.
Beyin tümörü semptomları genellikle yorgunluk, stres, migren veya menopoz gibi günlük deneyimlere benzer ve anksiyete, sinüzit veya kronik baş ağrıları gibi çok daha yaygın durumlarla örtüşür.
Semptomlar belirsiz veya hafif olduğunda, onları görmezden gelmek ya da mantıklı açıklamalar bulmak kolay olabilir. Aile hekiminden randevu almanın zor olduğu bir sağlık sisteminde, hastalar semptomlar göz ardı edilemeyecek kadar belirgin hale gelene kadar bekleyebilir. Görüştüğüm bir hasta şöyle dedi: “Sanırım kesinlikle iki ya da üç ay öncesinden itibaren semptomlarım vardı.”
İşte çalışmamda hastalar tarafından tanımlanan, başka bir şeyle karıştırılması kolay yedi semptom.
Şunu vurgulamak önemlidir: Bu semptomlardan bir veya birkaçına sahip olmak, beyin tümörünüz olduğu anlamına gelmez. Ancak vücudunuzda kalıcı olarak “garip” veya size özgü olmayan bir şey hissediyorsanız, kontrol ettirmeye değer.
1. Kelime bulma zorluğu: Bazı kişiler belirli kelimeleri düşünmekte, tam cümleler kurmakta veya konuşmalara gecikmeden katılmakta zorlandıklarını fark etti. Bir hasta, deneyimin “garip ve bana göre değil” hissettirdiğini ama o anda bunu önemsemediğini söyledi.
Bir diğeri, ne olduğunu tam olarak anlatamadığı için semptomlarını yazılı olarak ifade etti; bir şeylerin doğru gitmediğini biliyordu ama “ne olduğunu kimseye açıklayamıyordu.”
Kelime bulma sorunları bazen yorgunluk, stres veya hatta kaygı ile bağlantılı olabilir – ancak bu durumlar kalıcı hale geldiğinde veya aniden ortaya çıktığında, daha fazla araştırma yapılması gerekebilir.
2. Beyin sisi (Brain fog): Birçok hasta genel bir bulanıklık tarif etti: odaklanmada, net düşünmede veya hatırlamada güçlük. Bir hasta aile hekiminden randevu aldı ama sıra geldiğinde neden aldığını unuttu – bu da teşhisin kaçırılmasına yol açtı.
Beyin sisi birçok nedenden kaynaklanabilir: menopoz, kötü uyku ya da stres gibi. Bir aile üyesi şunu hatırladı: “Semptomlar ortaya çıktığında yanıt şu oldu: ‘Menopoza giriyor.’”
Ancak beyin sisi konuşma veya görme problemleri gibi diğer nörolojik değişikliklerle birlikte görülüyorsa, dikkat edilmelidir.
3. Uyuşma veya karıncalanma: Bazı kişiler vücudun farklı bölgelerinde yer değiştiren karıncalanma veya uyuşma hissettiğini bildirdi. İki hasta bunun yalnızca tek tarafı etkilediğini fark etti: “Yüzümün sağ alt yarısı, dilimin yarısı ve ağzımın içinin yarısı.”
Bu, bir tümör beynin duyusal veya motor kontrol alanlarını – yani vücudun farklı bölgelerine sinyaller gönderen ve alan bölgeleri – etkilediğinde meydana gelebilir. Uyuşmanın başka açıklamaları da olabilir (sıkışmış sinirler, zayıf dolaşım, migren vb.), ancak yeni ortaya çıkan veya tek taraflı semptomlar mutlaka kontrol edilmelidir.
4. Görme bozukluğu: Görme değişiklikleri de erken bir işaretti. Bir hasta televizyon izlerken çift görme yaşadı ve yeni gözlüğe ihtiyacı olduğunu düşündü. Bir diğeri ise düz çizgilerin eğri göründüğünü söyledi.
“Bize bir sürü bozuk kupa gönderdiler sandım çünkü hepsi ovaldi ve insanlar bana bakıp ‘Ne diyorsun sen?’ dediler.”
Görme değişikliklerinin göz yorgunluğu veya migren gibi birçok nedeni olabilir. Ancak ani veya alışılmadık bozulmalar – özellikle baş ağrısı, baş dönmesi, konuşma zorluğu, tek taraflı güçsüzlük veya uyuşma, ya da koordinasyon problemleriyle birlikte ortaya çıkıyorsa – tıbbi dikkat gerektirir.
5. Düzensiz el yazısı: Birkaç hasta el-göz koordinasyonlarının değiştiğini fark etti. Birisi şöyle anlattı: “Bir toplantıda not alıyordum, bir anda yazım çok dağınık hale geldi.”
Küçük koordinasyon değişiklikleri bazen yorgunluk veya dikkatsizlikten kaynaklanabilir, ancak yazının, ince motor becerilerin veya dengenin tutarlı şekilde bozulması beynin hareket kontrol bölgelerinde bir sorun olduğunu gösterebilir. Bu bölgeler yazmak veya gömlek iliklemek gibi hareketleri koordine eder.
6. Kişilik değişimleri: Davranış veya ruh halindeki değişiklikler ince ama belirleyici olabilir. Bir hasta, sinirliliği ve motivasyon kaybını sadece tükenmişlik belirtileri sandığını söyledi: “O zamanlar bağlantı kurmadım. Sadece bıktığım için emekli olmak istiyordum.”
Kişilik doğal olarak yaşam değişimleri veya stresle dalgalanabilir, ancak ani veya belirgin farklılıklar – özellikle diğer semptomlarla birlikte görülüyorsa – daha ciddi bir şeyi gösterebilir.
7. Baş ağrıları: Baş ağrıları yaygındır ve genellikle endişe edilecek bir şey değildir. Ancak görüştüğüm bazı hastalar için ağrı sürekli ve dinmeyen bir hal almış, haftalarca sürmüştü. Bir hasta şöyle dedi: “Bir haftadan fazla sürüyordu ve neredeyse her gün ortaya çıkıyordu.”
TEŞHİSİN İYİLEŞTİRİLMESİ
Şu anda yürüttüğüm araştırma, aile hekimlerinin potansiyel beyin tümörlerini daha erken tanımlamasına yardımcı olabilecek yeni araçları inceliyor. Bunlar arasında bellek, dikkat ve dil becerilerini değerlendiren bilişsel işlev testleri ve tümör DNA’sının dolaşımdaki parçacıklarını arayan “sıvı biyopsi” (kan testi) yöntemleri yer alıyor.
Beyin tümörü semptomları çok çeşitli ve genellikle günlük rahatsızlıklarla örtüştüğü için teşhis zordur. Çoğu zaman, burada listelenen semptomların kanserle hiçbir ilgisi olmaz. Ancak olağandışı değişiklikler bir arada görülürse veya beklenenden uzun sürerse, göz ardı edilmemelidir.
Görüştüğüm tüm hastalar aynı mesajı paylaştı: Eğer bir şey size normal gelmiyorsa, kontrol ettirin. Ciddi bir şey çıkmasa bile, o iç rahatlığı buna değer.
Laura Standen, Doktora Araştırmacısı, Nüfus Sağlığı Wolfson Enstitüsü, Queen Mary University of London ve Suzanne Scott, Sağlık Psikolojisi ve Erken Kanser Teşhisi Profesörü, Nüfus Sağlığı Wolfson Enstitüsü, Queen Mary University of London
Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.
