• İSTANBUL
  • İMSAK
    00:00
    GÜNEŞ
    00:00
    ÖĞLE
    00:00
    İKİNDİ
    00:00
    AKŞAM
    00:00
    YATSI
    00:00
  • 0.0
  • 0.0
  • 0.0

Şeref Han kimdir?

Tarihçi Şeref Han kimdir?

Şeref Han

Şeref Han, 25 Şubat 1543 yılında Kam, İran'da dünyaya geldi. Asıl ismi Şerafeddin olup, tam ismi Şeref Han bin Şemseddin’dir. 1533 yılında Ulama Han tarafından öldürülen Bitlis Beyi Şeref Han’ın torunu, Bitlis’in Ulama Han’a verilmesinin ardından Safevilere iltica eden Şemseddin Bey’in oğludur. İlk eğitimini Keruhrud kadılarından aldı. 9 yaşında Şah I. Tahmasb’ın Kazvin’deki sarayına gönderildi ve burada dini ilimler tahsili gördü. 1560 yılında Şah tarafından Rojeki aşiretinin idaresiyle görevlendirildi. 1568’de çıkan isyanı bastırmak için gönderildiği Gilan’da yedi sene kaldı. Sonrasında Sirvan ve çevresinin yönetimine getirildi. Şah Tahmasb’ın vefatının ardından yerine gelen Şah II. İsmail, kendisine “Emirü’l-Ümera” unvanı vererek merkeze çağırdı. Bir süre sonra çıkan iç karışıklıklarda Şah’ın karşısında yer aldığı söylentisinin yayılması üzerine Şeref Han’a güveni sarsılan Şah II. İsmail, onu Nahcivan idaresine gönderdi.

Merkezle arası giderek açılan Şeref Han, Van Beylerbeyi Husrev Paşa aracılığıyla III. Murad tarafından kendisine Bitlis emirliğinin verilmesiyle, dört yüz adamı ile birlikte Osmanlı Devleti’ne iltica etti (3 Aralık 1578). Osmanlı-İran savaşlarına, Gürcistan, Sirvan, Kevan ve Azerbaycan seferlerine katıldı. Hizmetlerinden dolayı Bitlis’in yanında Muş çevresinin idaresi de ona verildi. 1582 yılında İstanbul’a giderek Sultan III. Murad’ın huzuruna çıktı. Bitlis, Adilcevaz, Van, Muş sancakları ve oldukça yüksek akçe ve has gelirleriyle ocaklık statüsünde mutasarrıf oldu. 1597’de Bitlis ve çevresinin idaresini oğlu Şemseddin Bey’e bırakarak, Kürt tarihini anlattığı ünlü eseri Şerefnâme’yi kaleme aldı. Bitlis’te hayatını kaybeden ve burada Gökmeydanı’nda bir medrese yaptırmış olan Şeref Han’ın mezarı, Bitlis’te, Şerefiye Külliyesinin avlusundaki türbenin içindedir.

Şiir ve edebiyata ilgi duyan, adil, dindar ve hayırsever biri olarak tanınan Şeref Han, Farsça kaleme aldığı Şerefnâme isimli ünlü eserini III. Mehmed’e ithaf etti. Kendi biyografisinin de yer aldığı eserde, Kürt boylarının siyasi tarihini, kabile yapılarını ve boylar arası ilişkileri tasvir etti. Eser bu bakımdan, Doğu Anadolu ve Batı İran’ın 16. yüzyıl siyasi, sosyal, dini ve kültürel tarihi konusunda önemli bir kaynaktır. Şerefname, Türkçe’nin yanı sıra İngilizce, Fransızca, Rusça gibi dillere tercüme edilmiştir. Şerefnâme, son olarak, François Bernard Charmy’un Farsça’dan Fransızca’ya çevirinden, Celal Kabadayı ve Celal Katı’nın çevirisiyle “Şerefname Yazan: Şerafeddin Han (Erzurum Eyaletinde Bitlis Beyi)” adıyla 2009 yılında yayımlandı. Daha önce Süleyman Savcı' nın yaptığı iki ciltlik tercüme ise Diyarba­kır İl Halk Kütüphanesi'nde bulunmakta­dır. Emir Şeref oğlu Emir Şemseddin tarafından 1533’de yaptırılan Şeref Han Türbesi, Bitlis’tedir.

 “Yasaklamalar dolayısıyla Türkçe çevirisi ancak 1971'de çıkan Şerefname'nin Kürt tarihi ve sosyolojisi açısından ne denli önemli bir kaynak olduğunu biliyoruz. Şerefname, Bedlis (Bitlis) beyi Şeref Han tarafından 1597'de Farsça yazıldı. Orijinal elyazma nüshası Oxford Üniverisitesi'nin Bodleian Kütüphanesi'nde bulunan eser 1669'da yine Bitlis beylerinden Ahmed Mirza Bey ve 1681 yılında Şem'i takma isimli bir yazar tarafından iki defa Arap harfleriyle, 1930'da ise Diyarbakırlı öğretmen Süleyman Savcı tarafından Latin harfleriyle olmak üzere üç kez Türkçeye çevrildi, ancak yayımlanmadı. İlki 1971'de çıkan M. Emin Bozarslan çevirisi ise sonra tekrar basıldı.” (Avni Özgürel)

KAYNAK: Büyük Larousse (c. 18, s. 11052-11053, 1986), Ana Britannica (c. 20, s. 265, 1987), Bekir Kütükoğlu /Osmanlı-İran Siyâsî Münâsebetleri: 1578- 1612 (1993), M. Fahrettin Kırzıoğlu /Osman­lıların Kafkas-Elteri'ni Fethi: 1451-1590 (1998), Tahmasb /Tezkire (çev. Hicabi Kırlangıç, 2001), Avni Özgürel / Türkiye'nin iki asırlık engelli yolu (Radikal, 2.10.2005), Osman Gazi Özgüdenli /  “Şeref Han” (TDV İslam Ansiklopedisi, c. 38, s. 548-550, 2010),İhsan Işık / Ünlü Devlet Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, c. 1, 2013) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).

 

x

WhatsApp İhbar Hattı

+90 (553) 313 94 23