• İSTANBUL
  • İMSAK
    00:00
    GÜNEŞ
    00:00
    ÖĞLE
    00:00
    İKİNDİ
    00:00
    AKŞAM
    00:00
    YATSI
    00:00
  • 0.0
  • 0.0
  • 0.0
Yavuz Bahadıroğlu
Yavuz Bahadıroğlu
TÜM YAZILARI

Osmanlı Devleti’nin nüfusu ne kadardı?

06 Eylül 2017
A


Yavuz Bahadıroğlu İletişim: [email protected]

Bu konuda kesin bilgi vermek zordur, ancak bugüne kadar tasnif edilmiş ve incelenmiş Tapu Tahrir Defterlerinden yola çıkarak bir sonuca ulaşmak mümkündür.

Öte yandan, Osmanlı Devleti’nin nüfus sayımları, genel olarak hane (ev) sayımlarına dayanır. Biliyorsunuz, Osmanlı ailesi kalabalıktır. Dede, büyükanne, hala, teyze, amca ve çocukları çoğunlukla aynı çatı altında oturmaktadır. Nüfus tahmini yapılırken, bunun göz önünde bulundurulması, verilen rakamların en az iki misli olarak düşünülmesi gerekir.

Ancak 1800-1914 arası döneme ait oldukça ayrıntılı bilgiler var: Buna göre, 1800’lü yıllarda, devletin toplam nüfusu 26 milyonu aşıyor. 

Osmanlı-Rus Savaşı’nın sona ermesinden sonra, 1831 yılında, devlet genelinde çok ayrıntılı bir genel nüfus sayımı yapılmış, 4 milyon 839 bini Rumeli’de, 6 milyon 700 bini Anadolu’da, 3 milyon 800 bini Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da olmak üzere, Osmanlı Devleti’nin toplam nüfusunun 15 milyon 339 bin civarında olduğu tespit edilmiştir.

Osmanlı istatistiklerine göre, devletin toplam nüfusu; 1884’te 17 milyon 134 bin; 1893’te 17 milyon 381 bin 670; 1897’de 19 milyon 50 bin; 1910’da 28 milyon 652 bin; 1913’te ise 29 milyon 357 bindir.

Ancak bu tarihten itibaren, önce Rumeli bölgesinde kaybedilen topraklarla birlikte 5, 5 milyon nüfus, ardından işgaller sonucu Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki kopmalar sonucunda 8, 5 milyon nüfus, Osmanlı Devleti’nden kopmuş ve zaman içinde 780 bin kilometrekarelik vatan sathında, 15 milyon 254 bin nüfus kalmıştır. 

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, 1927’de yapılan ilk sayımda, yeni devletin nüfusunun 13 milyon olduğu belirlenmiştir.    

İstanbul’un fetihten önceki nüfusuna gelince: İstanbul’un fetihten önceki nüfusu yaklaşık 40.000 civarındadır. 

Ancak fetihten sonra yürütülen iskân politikası sayesinde nüfus hızla artmış, 1477’de 100 bine, 1530’lu yıllarda, yani Kanuni Sultan Süleyman döneminde 400 bine, 1680’li yıllarda ise 800 bine ulaşmıştır.

Şimdi gelelim yüzölçümüne: Hemen söyleyeyim ki, resmi tarihin “Deli” ilân ettiği Sultan İbrahim bile bugünkü Türkiye’den yirmi kat daha büyük bir ülke yönetiyordu.

Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına 1600 sonlarında ulaştı. Ama bir de “Halife” sıfatıyla etki alanları vardı: Tüm İslâm âlemi etki alanını oluşturuyor, hutbe Osmanlı padişahı adına okunuyordu. Böylece Osmanlı Devleti’nin yüzölçümü, 24 milyon kilometrekareyi buluyordu. 

Osmanlı Devleti’nde ilk toprak kaybı, Avusturya Seferi’nden sonra imzalanan Karlofça Antlaşması’yla (26 Ocak 1699, Sultan II. Mustafa dönemi) gerçekleşti. Bunu takip eden 200 yıl içinde küçülme devam etti.

1913’e gelindiğinde, Osmanlı Devleti’nin Avrupa, Asya ve Afrika’da toplam 4 milyon 980 bin kilometre kare toprağı vardı. 

Bu toprakların 4 milyon kilometrekareden fazlasını 1913-1923 yılları arasında, yani on yıl içinde yitirdik. 

Konumuza eklenmesi gereken tek cümle kaldı: Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, Türkiye, İstiklâl Savaşı’na bugünkünden en az üç kez daha büyük topraklara sahip olarak girdi.

Bugünkü Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İsviçre Doğu Fransa ve Kuzeybatı İtalya Almanya toprağıdır. Napoli-Sicilya Krallığı da o tarihte önemli bir devlet sayılabilir. Afrika Kıtası’nın en büyük devleti Mısır ve Libya’dır.

Asya’ya ve Çin’e Moğollar hâkimdir. Moğol İmparatorluğunun yüzölçümü 44 milyon kilometrekareye ulaşmıştır. İran’da Türk Şahlığı hüküm sürmektedir. Japonya ve Hindistan kendi içlerine kapanmış imparatorluklardır. Doğu Sibirya ise Çin’deki Kubilayoğullarının elindedir.

 

x

WhatsApp İhbar Hattı

+90 (553) 313 94 23